واقعه کربلا
. نتیجه پیروزی بنیامیه، آغاز قیامهای هواخواهان اهلبیت طرفهای درگیر بنیامیه بنیهاشم فرماندهان عمر بن سعدشمر بن ذیالجوشنعبیدالله بن زیادحر بن یزید ریاحی که بعدا" به سپاه حسین بن علی پیوست حسین بن علیعباس بن علیحبیب بن مظاهر توان ۳۰٫۰۰۰~۲۰۰٫۰۰۰ بین ۷۲ تا ۱۴۵ تن تلفات نامشخص ۷۲[۱] نبرد کربلا جنگی بود که در دهم محرم ۶۱ هجری قمری (مهر ۵۹ خورشیدی) اتفاق افتاد. روز نبرد به عاشورا معروف است. این نبرد میان سپاه حسین بن علی و سپاه یزید بن معاویه در نزدیکی محلی به نام کربلا در گرفت. حسین بن علی روز دوم محرم به کربلا رسید و روز سوم عمر بن سعد با ۴۰۰۰ نفر در کربلا اردو زد. در روز هفتم محرم آب را بر حسین بن علی و همراهانش بستند و در نهم محرم، شمر با ۴۰۰۰ نفر و نامهای از طرف عبیدالله بن زیاد وارد کربلا شد، او در این نامه به عمر بن سعد دستور داده بود با حسین بن علی بجنگند و او را بکشد و اگر این کار از دست او برنمیآید، فرماندهی را به شمر واگذارد. روز دهم محرم سپاهیان حسین بن علی و عمر سعد در مقابل هم قرار گرفتند. به روایت ابومخنف تعداد سپاه حسین ۳۲ سواره نظام و ۴۰ پیاده[۲] و به روایت محمد باقر چهل و پنج سوار و صد نفر پیاده[۳] بود. در مقابل او سپاه عمر بن سعد با حدود ۳۰۰۰۰ نفر قرار داشت.[۴] جنگ آغاز شد و حسین و یارانش کشته شدند. پس از جان باختن حسین، سپاه عمر بن سعد سر ۷۲ تن از لشکریان حسین به علاوه سر علی اضغر فرزند ۶ ماهه او را جدا کرده و بر بالای نیزهها گذاشتند و بر اجساد گشته شدگان اسب تاختند.[۵] خیمهها تاراج و در نهایت آتش زده شد، ساربان شترهای کاروان حسین بن علی بهنام بجدل بن سلیم برای بدستآوردن انگشتر حسین بن علی، انگشت وی را برید تا انگشتر را بدست آورد و در نهایت سپاه عمر بن سعد اجساد کشتهشدگان کربلا را در بیابان رها کرد و این اجساد پس از سه روز توسط قوم بنیاسد دفن شدند.[۶] هر چند به لحاظ نظامی ابعاد این نبرد بزرگ نبودهاست اما اثر اعتقادی و سیاسی بزرگی داشتهاست. از یک سو سبب تضعیف مشروعت سیاسی حکومت بنی امیه شدهاست. به طوری که پس از آن قیامهای فراوانی با شعار خونخواهی حسین بر ضد آن حکومت رخ داد و در نهایت منجر به سقوط آن شد. از سوی دیگر نقشی چشمگیر بر هویت اجتماعی و اعتقادی شیعیان طی سدههای بعد تا به امروز داشتهاست. محتویات [نهفتن] ۱ پیشزمینه ۲ سپاه یزید ۳ سپاه حسین بن علی ۴ روز نبرد ۵ کشتهشدن حسین بن علی ۶ پس از نبرد ۷ جستارهای وابسته ۸ پانویس پیشزمینه [ویرایش] حسین بن علی هنگام زمامداری پدرش، او را در جنگهای جمل و صفین و نهروان همراهی کرد. سال ۵۰ هجری قمری هنگام کشتهشدن برادرش حسن بن علی، معاویه حدود ۱۰ سال بهعنوان خلیفه باقی بود. بر پایه قرارداد صلح با حسن، طبق بند دوم صلحنامه معاویه نمیبایست برای خود جانشینی انتخاب کند.[۷] به روایت سلیم پسر قیس یک سال پیش از مرگ معاویه در حج سال ۵۹ هجری قمری حسین بنی هاشم، دویست نفر از اصحاب پیامبر و پانصد نفر از تابعان را در مِنی در خیمه خود گرد آورد. احادیث پیامبر مشتمل بر نصب علی به خلافت در غدیر خم و شأن و جایگاه اهل بیت را به یادشان آورد و آنان بر آن اقرار کردند و نیز از معاویه و ستمش انتقاد کرد. سپس با آنان پیمان بست که این مطالب را به خاندان و قبایل خود برسانند. [۸] معاویه در نیمه رجب سال ۶۰ هجری قمری مرد و پسرش یزید را به جانشینی برگزید. حسین بن علی از همان نخست بیعت وی را نپذیرفت. یزید نامهای به حاکم ولید پسر عتبه حاکم مدینه نوشت و به او دستور داد که از حسین بن علی، عبدالله پسر عمر و عبدالله پسر زبیر برای یزید بیعت بگیرد و اگر حاضر به بیعت نشدند آنها را بکشد. حاکم مدینه در اجرای فرمان سستی کرد و یزید عمرو پسر سعید پسر عاص را به جایش گماشت.[۹] حسین که حاضر به بیعت با یزید نبود با خانواده خود شب بیست و هشت رجب از مدینه به مکه رفتند. در این هنگام مردم کوفه که از مرگ معاویه با خبر شدهبودند نامههای زیادی برای حسین بن علی نوشتند و از او خواستند تا به عراق و کوفه بیاید. حسین بن علی نیز مسلم بن عقیل را به کوفه فرستاد. ابتدا هزاران نفر از مردم کوفه با مسلم بن عقیل همراه شدند. اما با ورود عبیداللّه پسر زیاد که از سوی یزید به حکومت کوفه گمارده شدهبود و مردم کوفه را تهدید کردهبود، مسلم را تنها گذاشتند.[نیازمند منبع] عبیداللّه، مسلم بن عقیل را دستگیر کرد و کشت. حسین با خانواده و یاران خود بهسمت کوفه حرکت کرد و در نزدیکی کوفه بود که خبر پیمانشکنی مردم کوفه و کشتهشدن مسلم را آوردند. عبیداللّه که بر اوضاع کوفه مسلط شدهبود حر پسر یزید ریاحی را برای دستگیرکردن حسین بن علی و همراهانش فرستاد و سپس عمر بن سعد را با ۳۰٬۰۰۰ نفر[نیازمند منبع] به کربلا فرستاد. این امر موجب شد تا شمار زیادی از افرادی که با حسین بودند او را رها کنند و تنها نزدیکبه ۷۰ تن با او باقی بمانند. عبیداللّه به عمر بن سعد وعده دادهبود که اگر حسین بن علی را بکشد، او را فرمانده ری خواهد کرد؛ اما پس از این ماجرا این کار را نکرد. سپاه یزید [ویرایش] تعداد سپاهیانی که ابن زیاد برای جنگ با حسین گسیل کرد در منابع مختلف گزارش شدهاست. این تعداد دست کم ۴۰۰۰ نفر و در برخی گزارشها تا ۸۰۰۰۰ نفر برآورد است. اما مشهورترین تخمین حدود ۳۰۰۰۰ نفر است. طبق تحقیق سیدمجید پورطباطبایی[۱۰] ترکیب سپاه به شرح ذیل بودهاست: ۱ـ ۴٬۰۰۰ نفر به فرماندهی عمر بن سعد ۲ـ ۴٬۰۰۰ نفر به فرماندهی شمر بن ذی الجوشن ۳ـ ۱٬۰۰۰ نفر به فرماندهی حربن یزید ریاحی ۴ـ ۲٬۰۰۰ نفر به فرماندهی یزید بن رکاب کلبی ۵ـ ۴٬۰۰۰ نفر به فرماندهی حصین بن نمیر تمیمی ۶ـ ۳٬۰۰۰ نفر به فرماندهی مغایر بن رهینه مازنی ۷ـ ۲٬۰۰۰ نفر به فرماندهی نصر بن حرشه ۸ـ ۳٬۰۰۰ نفر به فرماندهی کعب بن طلعه ۹ـ ۱٬۰۰۰ نفر به فرماندهی شبث بن ربعی ۱۰ـ ۱٬۰۰۰ نفر به فرماندهی حجّار بن ابجر ۱۱ـ ۴٬۰۰۰ نفر به فرماندهی عمر و بن حجاج زبیدی ۱۲ـ ۱٬۰۰۰ نفر به فرماندهی یزید بن الحرث بن رویم ۱۳ـ ۵۰۰ تیراندازان همراه حصین ۱۴ـ ۵۰۰ نفر به فرماندهی عزرة بن قیس جمع کل: ۳۱٬۰۰۰ نفر سپاه حسین بن علی [ویرایش] نوشتار اصلی: فهرست کشتهشدگان واقعه کربلا به روایت ابومخنف تعداد سپاه حسین ۳۲ سواره نظام و ۴۰ پیاده[۱۱] و به روایت محمد باقر چهل و پنج سوار و صد نفر پیاده[۱۲] بود. حسین زهیر بن قین را به فرماندهی جناح راست و حبیب بن مظاهر را به فرماندهی جناح چپ گماشت. میانه سپاه را نیز به برادرش عباس سپرد. روز نبرد [ویرایش] بنا بر نقل سید بن طاووس، در کتاب لهوف، صبح عاشورا ابتدا حسین بریر پسر خضیر از زاهدان نامدار کوفه را جهت موعظه جانب لشکر عمر سعد فرستاد، ولی آنان اعتنا نکردند. سپس خود به نزد آنان رفت تا اتمام حجت کند. او گفت مرا بین دو چیز مخیر کرده اند. یا بجنگم و یا ذلت پذیرم و با یزید بیعت کنم، ولی ذلت از ما دور است. لذا با شما می جنگم. [۱۳] سپس سپاه عمر سعد جنگ را آغاز کرد. این حمله با تیراندازی عمر سعد به طرف اردوگاه حسین بن علی آغاز شد.[۱۴] شمر هم به نیروهای خود دستور داد که حملهای گروهی بکنند و سپاه حسین را نابود کنند. همه گردانهای سپاه کوفه در این حمله شرکت داشتند. یاران حسین هم در مقابل این هجوم تلاش کردند که از خود دفاع کنند[نیازمند منبع] و نیمی از یاران او (غیر از بنی هاشم) در این حمله نخست کشته شدند. شمار کشتهشدگان این حمله را ۴۱ تن گفتهاند. شماری از آنان (غیر از ۱۰ نفر از غلامان حسین و دودمانش و ۲ تن از غلامان علی)، عبارتاند از: نعیم بن عجلان، عمران بن کعب، حنظله، قاسط، کنانه، عمرو بن مشیعه، ضرغامه، عامربن مسلم، سیف بن مالک، عبدالرحمان درجی، مجمع عائذی، حباب بن حارث، عمرو جندعی، حلاس بن عمرو، سوار بن ابی عمیر، عمار بن ابی سلامه، نعمان بن عمر، زاهر بنعمر، جبلة بن علی، مسعود بن حجاج، عبدالله بن عروه، زهیر بن سلیم، عبدالله و عبیدالله پسران زید بصری. جنگ گروهی و تن به تن تا نماز ظهر ادامه یافت. هنگام نماز حسین به زهیر بن قین و سعید بن عبدالله حنفی دستور داد با نیمی از یاران در مقابل او صف بکشند تا بتواند به نماز بایستد. دشمن در هنگام نماز آنها را تیرباران کرد. سعید بدن خود را سپر قرار داد و به شهادت رسید. [۱۵] کشتهشدن حسین بن علی [ویرایش] سوگواری محرم رویدادها نبرد کربلا · شام غریبان · اسارت در شام افراد حسین بن علیعلیاکبر پسر حسینعلیاصغر پسر حسینعباس بن علیزینب کبریسکینه بنت حسینمسلم بن عقیلفهرست کشتهشدگان جایها حرم حسینی · حسینیه · موزه محرم مناسبتها تاسوعا · عاشورا · اربعین مراسم مرثیه · نوحه · تعزیه · روضه · تکیه · زنجیرزنی · سینهزنی · عَلَم · سقاخانه · دسته عزاداری ·طشتگذاری ن • ب • و عمر بن سعد دستور داد تا حسین بن علی و همراهانش را محاصره کنند و آب را به روی آنان ببندند. سرانجام حسین بن علی در روز عاشورا، ۱۰ محرم سال ۶۱ در کربلا کشته شد و همهٔ خیمههای خانواده و یارانش رابه آتش کشیدند.[نیازمند منبع] پس از نبرد [ویرایش] پس از کشتهشدن یاران و خانواده حسین بن علی در واقعه کربلا، عمر بن سعد دستور داد تا سرهای آنان را ببرند. پس از آن، سرها را بین قبایل قسمت نمود[نیازمند منبع] تا آنان بدین وسیله به ابن زیاد نزدیکتر شوند. قبیله کنده به ریاست قیس بن اشعث کندی ۱۳ سر، قبیله هوازن به ریاست شمر بن ذی الجوشن ۱۲ سر، تمیم ۷ سر و بنی اسد ۱۶ سر بر نیزه کردند و در مجموع با ۷۱ سر بریده وارد کوفه شدند.[نیازمند منبع] هنگام طلوع آفتاب سرهای کشتهشدگان و کاروان اسیران از باب الساعات وارد مسجد اموی شد. آنگاه به دستور یزید، تمامی سرها تا ۳ روز بر دروازههای شهر و مسجد اموی آویزان گردید. علی پسر حسین پس از چندی موافقت یزید را گرفت تا سرها را به بدنها ملحق کند و سر حسین و دیگر کشتهشدگان را به کربلا برد و به اجسادشان ملحق کرد.[نیازمند منبع] در عین حال چند سر را در باب الصغیر به خاک سپردند، که عبارتاند از:[نیازمند منبع] سر ابوالفضل العباس سر علیاکبر سر حبیب بن مظاهر جستارهای وابسته [ویرایش] مقتلالحسین شهید جاوید حسین بن علی و نبرد کربلا از دیدگاه دانشمندان مذهب سنی پانویس [ویرایش] ↑ تاریخ طبری ↑ قیام جاوید، گردانیده مقتل الحسین ابی مخنف، ترجمه و تصحیح حجت الله جودکی، موسسه فرهنگی انتشاراتی تبیان، ۱۳۷۷، ص ۷۸ ↑ سید بن طاووس، ترجه عقیقی بخشایشی. لهوف. دفتر نشر نوید اسلام، ۱۳۷۷. ۱۲۵. شابک ۶-۳۱-۶۴۸۵-۹۶۴. ↑ آينده روشن - تعداد لشگر یزید در مقابل لشگر امام حسین(ع) ↑ قیام جاوید، گردانیده مقتل الحسین ابی مخنف، ترجمه و تصحیح حجت الله جودکی، موسسه فرهنگی انتشاراتی تبیان، ۱۳۷۷، ص ۷۸ ↑ وبگاه حوزه ↑ مرکز تحقیقات حضرت ولیعصر ↑ آوینی، سید مرتضی؛ فتح خون؛ ۱۳۷۹؛ نشر ساقی؛ صص ۸-۱۰ ↑ آوینی، سید مرتضی؛ فتح خون؛ ۱۳۷۹؛ نشر ساقی؛ صص ۱۰-۱۲ ↑ آينده روشن - تعداد لشگر یزید در مقابل لشگر امام حسین(ع) ↑ قیام جاوید، گردانیده مقتل الحسین ابی مخنف، ترجمه و تصحیح حجت الله جودکی، موسسه فرهنگی انتشاراتی تبیان، ۱۳۷۷، ص ۷۸ ↑ سید بن طاووس، ترجه عقیقی بخشایشی. لهوف. دفتر نشر نوید اسلام، ۱۳۷۷. ۱۲۵. شابک ۶-۳۱-۶۴۸۵-۹۶۴. ↑ سید بن طاووس، ترجه عقیقی بخشایشی. لهوف. دفتر نشر نوید اسلام، ۱۳۷۷. ۱۲۳ و ۱۲۵. شابک ۶-۳۱-۶۴۸۵-۹۶۴. ↑ سید بن طاووس، ترجه عقیقی بخشایشی. لهوف. دفتر نشر نوید اسلام، ۱۳۷۷. ۱۲۷. شابک ۶-۳۱-۶۴۸۵-۹۶۴. ↑ سید بن طاووس، ترجه عقیقی بخشایشی. لهوف. دفتر نشر نوید اسلام، ۱۳۷۷. ۱۳۷. شابک ۶-۳۱-۶۴۸۵-۹۶۴. [نهفتن] ن • ب • وواقعه کربلا کشتهشدگان کربلا حسین بن علی • ابوبکر بن حسن • ابوثمامه صیداوی • بریر بن خضیر همدانی • جعفر بن عقیل بن ابیطالب • جناده بن حارث سلمانی • حارث بن امری القیس کندی • حبیب بن عبدالله نهشلی • حجاج بن زید سعدی • حجاج بن مسروق جعفی • حر بن یزید ریاحی • حلاس بن عمر راسبی • حنظله بن اسعد شبامی • حنظله بن عمرو شیبانی • زهیر بن قین • عابس بن ابی شبیب الشاکری • عباس بن علی • عبدالرحمان بن عقیل • عبدالله بن مسلم بن عقیل • علیاصغر پسر حسین • علیاکبر پسر حسین • قاسم بن حسن • محمد بن مسلم بن عقیل • مسلم بن عوسجه • نافع بن هلال عاملان واقعه کربلا حرمله • سنان بن انس نخعی • شمر • عبیدالله بن زیاد • عمر بن سعد • یزید مراسم ماه محرم زنجیرزنی • سنج و دمام • سوگواری محرم • شام غریبان • شاهحسینگویان • قمهزنی • مرثیه • نوحه • تعزیه • روضه جستارهای وابسته فهرست کشتهشدگان واقعه کربلا • عاشورا • تاسوعا نبرد کربلا • اسارت در شام • اربعین • سقاخانه • تکیه • عَلَم برگرفته از «_%*/ }